شما اینجا هستید
اجتماعی » تنهایی و تعامل انسان پساکرونا!

۱ بیش از یک سوم جمعیت جهان، خود را به خاطر شیوع ویروس کرونا راهی قرنطینه کرده است. قرنطینه ای که نه تنها باعث کاهش تردد گسترده در جهان شده، بلکه میزان روابط انسان‎ها را به طور بی‎سابقه‎ای به حداقل رسانده است. انسان ‏ها می‎ترسند با یکدیگر دست دهند یا یکدیگر را در آغوش گیرند. موضوع غم‎انگیزتر برای انسان دارای عاطفه این است که باید از همنوعان خود، تا دو متر فاصله بگیرد و برای ورود به اماکن عمومی و مراکز خرید ماسک تنفسی بزند. پدر و مادر به علت ترس از ابتلا به این ویروس از فرزندان خود دوری می‎کنند و بسیاری از روابط، قربانی این انزوای اجباری شده است.
بیماران می‎ترسند به پزشک مراجعه کنند و پزشک با یک مراعات بی‎سابقه با بیمار روبه رو می‎شود. شیوع این پاندمی جهانگیر باعث تغییر چشمگیر در جهان بینی‎ها و نوع نگاه به انسان و روابط او با همنوعان خود شده است. انسانی که تا دیروز به دنبال تحقق آزادی خود بود، امروز حاضر است که آزادانه از آزادی خود چشم بپوشد، خود را عضوی از جامعه بداند و براساس قوانین تعریف شده عمل کند، گویی که انسان تنها بوده است و پاندمی کرونا او را تنهاتر کرده است. انسان مدرن به جایی رسیده است که انزوا را به آزادی ترجیح می‎دهد و حاضر است از همه آرزوهایش صرف‎نظر کند، ولی بیمار نشود و زنده بماند.
باید معترف شد که شرایط باعث تغییر چرخه روح و روان انسان می‎شود؛ لذا پرداختن به عواقب بروز این پاندمی و سبب‎شناسی شرایط جدید ایجاد شده یکی از وظایف همه دانشمندان در رشته‎های مختلف و بویژه روانشناسی است.
این یادداشت سه موضوع را به طور اجمالی دنبال می‎کند: طرح چالش‎های ناشی از کرونا، سبب‎شناسی موضوع از منظر روانشناسی کاربردی و راهکار برون‎رفت و فرصت‎سازی.
۲ رفتارها، در بسیاری از حوزه‎های زندگی بشر محصول شرایط هستند و باعث تغییر رفتار و نوع معاشرت انسان‎ها می‎شوند. نه تنها تجربیات تلخ ادوار مختلف زندگی، بلکه فاجعه‎های انسانی مثل زلزله، سیل و شیوع یک اپیدمی نیز می‎توانند دگرگونی‎های روانی متفاوتی ایجاد کنند و کانون زندگی انسان را تغییر دهند. لذا پاسخ به این سوال که ما امروز با توجه به کرونا و تجربه قرنطینه طولانی که جهان پشت سر گذاشته است، چه درکی از تنهایی در جهان پساکرونا داریم یا خواهیم داشت، بسیار دشوار است. به همین دلیل نمی‎توان مدعی شد که آیا انسان پساکرونا تنهاتر یا منزوی تر خواهد شد یا خیر. بدیهی است که این شرایط دشوار و پرماجرا کلیه ارتباطات انسانی را تحت تاثیر قرار خواهد داد و به گونه‎ای محدودتر خواهند کرد، علاوه بر اینکه باعث بروز رفتارهایی خواهند شد که تا به امروز شاید در مخیله خود نیز به آن نپرداخته باشیم.
موضوعی که به نظر من باید به آن پرداخت دلیل بروز این دگرگونی‎های سرنوشت‎ساز در کانون زندگی انسان است. پاسخ به این سوال که چه تعریفی از تنهایی داریم، می تواند به تحلیل این پرسش‏ ها کمک بیشتری کند. البته در اینجا نباید احساس تنهایی را با تنها بودن و تنها زیستن اشتباه گرفت. تنها بودن اغلب دلایل بیرونی دارد مثل عدم تصمیم به ازدواج یا دوست‎یابی، جدایی از همسر یا از دست دادن یک عزیز و…، در حالی که احساس تنهایی دارای ساختار متفاوتی و مبین یک خلا درونی است. این نوع تنهایی عبارت است از احساس دورشدگی یا ازدست‎دادگی و به نوعی احساس بریدگی خواسته یا ناخواسته از محیط پیرامون. البته تنها بودن و احساس تنهایی داشتن، می‎توانند شکل حاد و مزمن انزواجویی به خود بگیرند و تبعات پرمخاطره‎ای را به همراه داشته باشند.
یکی از دلایل انزواجویی ترس است. ترس مثل شادی و سوگواری یک احساس بنیادین است. ترس باعث پیچیدگی زندگی روزمره و چرخش در نوع نگاه و شخصیت می‎شود. منظور در اینجا ترس سالم نیست، بلکه ترس بیمارگونه یا برخاسته از یک فاجعه است.
ترس، اغلب، احساس تهدید و خطر همه‎جانبه به وجود می‎آورد و ریشه‎های اعتماد را می‎بلعد و منجر به احساس بی‎قراری و ناامنی در سازمان روحی و رفتاری می‎شود. اینگونه ترس موجب گریز و فرار درونی می‎شود و معیار مدیریت رفتار را دشوار و با چالش جدی روبه رو می‎کند. ویروس کرونا یک بحران جهانی است که چنین ترسی را با خود آورده است و باعث بریدگی اجباری در روابط اجتماعی شده است که می‎تواند انسان‎ها را به اوج ناامیدی، افسردگی، فشار روحی و در نهایت به سیری از زندگی بکشاند. ویروس کرونا و ترس ناشی از آن، مولد بحران کنونی در جهان است که تاثیر مستقیم روی رفتار فردی و روابط و نوع عملکردهای اجتماعی، فرهنگی، دینی و علمی گذاشته است.
۳ بحران ها همیشه یک تهدید محسوب می‎شوند و پیامدهای متفاوتی به همراه دارند که یکی از آنها تنهایی‎جویی ناشی از مرگ هراسی است. انسان می‎خواهد که روابط اجتماعی خود را از دست ندهد، ولی همزمان از ابتلای به بیماری کرونا می ‏ترسد و ناخواسته از دیگران، حتی عزیزان خود دوری می‎کند.
بدیهی است که این ترس فراگیر نظام جهانی و چارچوب‎های موجود آن را نیز دچار تلاطم پیچیده نموده است. ولی با تمام این اوصاف فکر می‎کنم که شدت پراکندگی این ویروس با سبب‎شناسی‎های صورت گرفته در ماه‎های آینده سیر نزولی خواهد داشت و باعث رشد اعتماد و کاهش ترس خواهد شد. روند از بین بردن ترس به انزواهای خودخواسته و اجباری مردم پایان خواهد داد. تنهایی ناخواسته یا انزواجویی اجباری زمینه بسیار مناسبی برای بیماری‎های قلبی، فشار خون، ایجاد افسردگی، زوال عقل و در نهایت کاهش طول عمر است که باید به آن بی‎توجه نماند. البته در جوامع غربی که در همه آنها نوعی برودت اجتماعی نهادینه شده برقرار است، این ترس باقی خواهد ماند و اگر مورد آسیب‏ شناسی سیستمی قرار نگیرد، تبدیل به انزوای مضاعف پس از رفع ویروس کرونا خواهد شد.
۴ روانشناسان بخوبی می‎دانند که خفه کردن ترس در ضمیر انسان که اغلب باعث از دست دادن فرمان کنترل و مدیریت رفتار می‎شود، کاری بسیار دشوار است. برای جلوگیری از این روند باید با کرونا هراسی به ترس و عواقب آن دامن نزد. بسیج ملی و عملکرد سازمان‎های غیردولتی می تواند آسیب‎های جسمی و روانی ناشی از کرونا را کاهش دهد.
اطلاع‎رسانی و آموزش عمومی و خدمات رسانی و تامین نیازهای بهداشتی و درمانی توسط سازمان‏ های غیردولتی می‎تواند به جامعه آرامش ببخشد و به کاهش ترس فراگیر کمک کند. مشارکت اجتماعی سازمان های غیردولتی باعث تحکیم اعتماد در سطح جامعه و برخورد مشترک با این ویروس و آسیب‎های ناشی از آن می‎شود. اگر دنبال زندگی در یک جامعه مترقی و موفق هستیم، باید پیشگیرانه عمل کنیم و همه چیز را به طور مستمر از صفر تا صد مورد آسیب‎شناسی قرار دهیم. آسیب‎شناسی در کنار تربیت صحیح در مدارس، دانشگاه‎ها، نهادهای آموزشی دینی و غیردینی و خانواده این امکان را برای همه مردم فراهم می‎کند که از شبکه‎های مجازی نیز استفاده سالم کنند و با یکدیگر در مورد این ویروس و عواقب آن به بحث بپردازند. روند رو در رویی با بیماری کرونا و عواقب تلخ آن را می‎توان به فرصتی برای ایجاد همگرایی، مسئولیت‎پذیری و در مجموع سلامت ذهن و بهداشت رفتار تلقی کرد. اگر این عمل به طور سیستمی، مداوم و روشمند مدیریت شود، امید و ایمان ایثارگرایانه برای عبور از همه جوانب این بحران می‎آفریند، همدلی همگانی و همبستگی و مشارکت اجتماعی ایجاد می‎کند و با از بین بردن ترس، حس امنیت فردی و جمعی را بالا می‏ برد و از شیوع انزواجویی گسترده جلوگیری می کند.

این مطلب بدون برچسب می باشد.

شما هم می توانید دیدگاه خود را ثبت کنید

کامل کردن گزینه های ستاره دار (*) الزامی است -
آدرس پست الکترونیکی شما محفوظ بوده و نمایش داده نخواهد شد -

هفته نامه پیوند ایرانیان | ایران ، خوزستان ، اهواز