یکم:
سالهاست در کشور در  فضای رسانه و دانشگاه از توسعه و لزوم نیل به این هدف صحبت می شود. باورمندان به توسعه معتقدند با توسعه یافتگی کشور بسیاری از مسائل و مشکلات کنونی حل خواهد شد .اما متدوال ترین مفهومی که از توسعه وجود دارد ،توسعه اقتصادی ست .
صاحب نظران ،توسعه اقتصادی را عبارت از رشد اقتصادی توام با افزایش ظرفیت های انسانی و اقتصادی می دانند که سبب بهبود کیفیت زندگی مردم یک سرزمین می شود.
در واقع توسعه عبارت است از ایجاد فرصت های تازه سرمایه گذاری و تنوع بخشیدن به اقتصاد یک کشور که سبب رشد اقتصادی آن کشور شود و مواهب این ثروت بتواند کیفیت تازه ای به زندگی مردم آن سرزمین ببخشد . بنابراین نمی توان هر پروژه ای که بعد سالها سرمایه گذاری در آن نتوانسته به افزایش ظرفیت تولید و اشتغال در یک جامعه دست یابد یا نتوانسته ثروت تازه ای تولید کنند و سبب بهبود کیفیت زندگی مردم شود و بالعکس باعث اتلاف منابع و نابودی محیط زیست می شود را راهبردی در راستای توسعه دانست .
پس هنگامی که از توسعه صحبت می کنیم باید این مولفه ها را مد نظر داشته باشیم.
نمی توان هر پروژه ای را به صرف آنکه داریم کاری برای توسعه می کنیم ،پروژه ای معقول بدانیم .
توسعه باید بتواند منجر به گشایش های تازه شود نه اینکه تنها هدر رفت سرمایه ،اتلاف منابع و تخریب محیط زیست را موجب شود .
با این مقدمه گذری کوتاه بزنیم به سخنان تازه استاندار خوزستان در مورد اختصاص ۲۵هزار هکتار زمین تازه برای طرح توسعه نیشکر .
آقای موالی زاده در حالی صحبت از توسعه این طرح می کند که کارشناسان زیادی در خصوص اقتصادی بودن این طرح تردید دارند .همانطور که بسیاری از کارشناسان و سیاست ورزان استان در سالهای گذشته این طرح را سبب آلودگی محیط زیست و نابودی منابع آبی معرفی کرده اند .
البته چون این مسئله ،موضوعی تخصصی است به تفصیل سخن گفتن از آن را باید بر عهده کارشناسان نهاد .
اما چیزی که در این میان می توان بیان کرد این نکته است که اگر واقعا نظر کارشناسان امر درست و قرین به حقیقت باشد دیگر نمی توان این طرح و گسترش آن را اقدامی در راستای توسعه دانست و باید از  گسترشش جلوگیری کرد .
بنابراین لازم می نماید ما توسعه را دوباره با معیارها و پارامترهایی که ذکر شد بسنجیم و اگر دیدیم پروژه ای این ویژگی ها را ندارد آن را امری در راستای توسعه ندانیم .
خوزستان برای توسعه پتانسیل های فراوان دیگر دارد که می توان به آنها اندیشید .

دوم:
«سال ۱۳۶۲ شورای شکر در ایران تشکیل و طی مطالعاتی که از سال ۱۳۶۳ تا ۱۳۶۵ توسط صندوق مطالعات شکر صورت گرفت، ضرورت تأسیس شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی به تصویب مجلس ایران رسید. به سبب نیاز ایران به شکر و جلوگیری از واردات آن، این شرکت در سال ۱۳۶۹ در اهواز تأسیس شد.
پیرو مصوبهٔ تصویب شده در مجلس شورای اسلامی ایران، طبق بند (هـ) تبصره ۲۹ قانون برنامه اول، وزارت کشاورزی (وقت) را مکلف کرد تا به منظور خودکفایی در تأمین شکر ایران به ایجاد ۷ واحد کشت و صنعت نیشکری به وسعت ۸۴ هزار هکتار خالص کشت نیشکر و احداث کارخانجات شکر، تصفیه شکر، خوراک دام، تخته صنعتی (MDF)، کاغذ و کارخانجات بیوتکنولوژی مورد نیاز کشور از قبیل خمیر مایه و الکل با ظرفیت مناسب اقدام کند.
و این چنین بود که احداث صنعت بزرگ توسعه نیشکر و صنایع جانبی با هدف خودکفایی در تولید شکر در کشور در دولت سازندگی آنهم در خوزستان کلید خورد‌.
صنعتی که این روزها با سخنان استاندار تازه خوزستان مبنی بر اختصاص ۲۵هزار هکتار زمین تازه به آن زیر ذره بین رسانه ها رفته و موافقان و مخالفان را به واکنش وا داشته است ‌‌.یکسو خود مدیران صنعت و استاندار و رسانه های همسو و یکسو کسانی چون محمد فاضلی جامعه شناس که منتقد نامیدن این صنعت به عنوان یک صنعت سبز است و به آب بر بودن این صنعت نقد دارد‌‌.
جدای از این دعوا، سی و اندی سال پس از احداث این صنعت در خوزستان می توان آن را در ترازوی محاسبه نهاد و پیرامون ش این پرسش ها را مطرح کرد:
۱.آیا این طرح بزرگ مبتنی بر یک کار کارشناسانه آمایش سرزمینی شکل گرفت؟
۲.آیا منابع آبی لازم برای این صنعت با پتانسیل های آبی خوزستان تناسب دارد؟
۳.آیا این صنعت منابع آبی واحد های خرد و کلان دولتی و غیر دولتی کشاورزی منطقه را در این سالها بلعیده است یا نه؟
۴.آیا آبشویی مزارع بزرگ نیشکر سبب ورود نمک به آب های خوزستان و اثرات مخرب پیامد آن نشده است ؟
۵ .آیا در بکارگیری نیروهای ماهر و غیر ماهر مورد نیاز در صنعت نیشکر اولویت با بومی ها بوده است ؟
۶ .آیا در تولید محصولات ،دانش به روز و کارآمد و فناوری های نوین مورد استفاده بوده است ؟
۷.آیا با توجه به معضل ورود قاچاقی شکر به کشور این صنعت اساسا توانسته خودکفایی تولید شکر در کشور را موجب شود ؟
۸.آیا اساسا خود ایده خودکفایی ایده معقولی بود ؟
۹ . نقش این صنعت در ویرانی زیستگاه بومیان و حاشیه نشینی در اطراف اهواز چه بوده است ؟
۱۰.نقش صنعت نیشکر در آلودگی محیط زیست خوزستان و به خطر انداختن سلامت شهروندان چه بوده است ؟
این سیاهه پرسش ها را بیش از این هم می توان افزود .اما حال که با سخنان استاندار تازه خوزستان نام این صنعت در رسانه ها بار دگر مطرح شده خوب است مدافعان آن به این پرسش ها نیز پاسخ دهند .پاسخ هایی که مشخص خواهد کرد آیا این صنعت آنطور که مدافعان می گویند واقعا مفید و سبز بوده است ؟

پیوند ایرانیان / شماره ۳۱۱ / ۳۰ آبان ۱۴۰۳